Süt Sağımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Süt sığırcılığı, tarım ve hayvancılık sektörünün önemli bir parçasıdır ve hayvancılık faaliyetlerinin temelini oluşturur. Bu alanda faaliyet gösteren çiftçilerin öncelikli amacı, bol miktarda ve yüksek kalitede süt üretmektir.
Ancak, sütün memeden hijyenik bir şekilde alınması büyük önem taşır. Sağım işlemi, uygun tekniklerle ve titizlikle yerine getirilmediği zaman, sütün kalitesi ve miktarı olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle, süt sığırcılığı sektöründe sağımın doğru bir şekilde yapılması, hayvan refahı ve üretkenliği açısından hayati bir öneme sahiptir.
Sağım Teknikleri Nelerdir?
Süt sığırcılığına yönelik sağım uygulamaları genellikle günde 12 saat aralıklarla 2 kez gerçekleştirilir. Ancak, sütü meme başından akan veya kendi memesini emen inekler özel durumlarda günde 3-4 kez sağılabilir. Sağım işlemine başlamadan önce dikkat edilmesi gereken bazı önlemler vardır. Öncelikle, meme uygun şekilde uyarılmalı ve sütün indirilmesi sağlanmalıdır. Bu uyarı, memenin temizlenip kurulanması, sağım makinesinin sesi ve inek için yem konulması gibi yöntemlerle gerçekleştirilebilir.
Sağım sırasında, sağım işiyle ilgilenen kişinin sadece bu işe odaklanması önemlidir. Sağım personelinin elleri, lastik çizmeleri, sağım tulumları ve sağım aletleri temiz olmalıdır. Eller, sağım öncesinde sabun ve suyla iyice temizlenmeli, ineklerin memeleri ılık su ile yıkanmalı ve kurulanmalıdır. Hayvanın genel tımarı da sağım öncesinde dikkate alınmalıdır. Sağım alanı ve hayvanın yattığı yer temiz tutulmalıdır. Yeterli miktarda yataklık bulunması, hayvanın ve sütün gübreyle kirlenmesini önlerken, meme hastalıklarının da önüne geçer.
Sağımcının tırnaklarının kısa olması da sağım sürecinde önemlidir. Sağımın başında, ön sağım kabı kullanılmalı ve ilk olarak birkaç damla süt sağarak, sütteki pıhtılaşma ve renk bozuklukları gibi anormallikleri kontrol etmek önemlidir. Bu ön sağım sütü, temiz sütlere karıştırılmamalıdır. Sağım işlemlerinin doğru ve hijyenik bir şekilde yapılması, sütün kalitesini ve sağlığını korumak adına kritik bir öneme sahiptir.
El İle Sağım Tekniği
Elle yapılan sağım, en doğal ve etkili yöntemlerden biridir. Avuç içi sağımı tercih edenler için önemli ipuçları ve doğru teknikler bulunmaktadır. Avuç içi sağımı uygularken, meme başını avuç içine alarak baş parmağın diğer parmakların üzerine gelmesi ve sıkılması gerekmektedir. İlk sıkıştırmadan sonra süt akışı sağlandığında parmaklar açılmalı ve tekrar sıkılmalıdır.
Bu şekilde sağım işlemi devam ettirilir ve tamamlanırken, memeye masaj yapılarak süt bezleri tekrar uyarılır ve memedeki sütün tamamı alınmış olur. Bu sayede, meme hastalıklarının oluşumu engellenir ve sütün kalitesi artırılır. Ancak, el ile yapılan sağımda bazı sağım hataları oluşabilir.
Meme ucunun avuç dışında kalması durumunda, sütün tamamen alınamaması sonucu, meme zarar görebilir ve süt verimliliği olumsuz etkilenebilir. Meme başının aşağıya doğru çekilmesi veya sıkıştırılması da meme başının zedelenmesine ve yaralanmasına neden olabilir. Bu gibi hatalardan kaçınılmalı ve doğru tekniklerle sağım yapılmalıdır. Sağım sonrasında ise, sütün süzülmesi önemlidir.
Memede kalan süt, mikropların üremesine ve hastalıklara yol açabilir. Bu nedenle, sağım işlemi tamamlandıktan sonra sütün tamamının alındığından emin olunmalı ve gerekli süzme işlemi yapılmalıdır. Bu şekilde hem hayvanın sağlığı korunmuş olur hem de kaliteli süt elde edilmiş olur.
Makine ile Sağım Tekniği
Sağım öncesinde, her meme başından bir miktar süt, ön sağım kabına sağılarak kontrol edilmelidir. Eğer herhangi bir anormallik tespit edilirse, o meme başı tedavi edilmeli ve bu süt normal süt ile karıştırılmamalıdır. Memeler kontrol edildikten 1 dakika sonra sağım makinesinin meme başlıkları memeye takılmalıdır.
Zira geç kalındığında memede süt kalabilir ve meme hastalıkları ortaya çıkabilir. Sağım sonuna doğru memeye masaj yaparak, sütün tamamının sağılması sağlanmalıdır. Masaj, meme sağlığı için oldukça önemlidir ve yaklaşık yarım dakika yapılmalıdır.
Süt sağımında makine kullanılırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Öncelikle, meme sağlığının düzenli olarak kontrol edilmesi önemlidir. Sağım sırasının düzenlenmesi ve meme hastalığının diğer hayvanlara bulaşmasının engellenmesi için genç, yaşlı ve tedavi görmüş ineklerin sırasına dikkat edilmelidir. Her zaman ön sağım yapılmalı ve memeler dikkatle temizlenmelidir.
Sağım vakumunun düzenli olarak kontrol edilmesi ve memenin hazırlanmasından hemen sonra sağım başlıklarının yerleştirilmesi önemlidir. Aşırı sağım yapılmamalı ve meme ucunda süt kalmaması için memenin sürekli kontrol edilmesi gerekmektedir.
Sağım ekipmanlarının hemen dezenfektan dolu kaba daldırılması ve deterjanlı su ile temizlenmesi önemlidir. 
Her zaman temiz sağım aletlerinin kullanılması ve sütün süt termometresi ile takip edilerek, doğru ısıya getirilmesiyle bakteri üremesinin engellenmesi önemlidir.
Süt ekipmanları için düzenli bakım yapılması gerekmektedir. Süt depolanırken de bazı önemli hususlara dikkat edilmelidir.
Süt kaplarının ağzının kapalı tutulması, sabah ve akşam sağılan sütlerin karıştırılmaması gerekir. Ayrıca sağılan sütün gölge ve serin bir yerde muhafaza edilmesi önemlidir. Sıcak yerlerde mikropların hızla çoğalabileceği unutulmamalı ve mümkünse sütün soğutularak en kısa sürede varış noktasına ulaştırılması gerekmektedir.